Ban đầu, công nghệ thực tế ảo (VR) chủ yếu liên quan đến trò chơi máy tính, nhưng ngày nay, nó có nhiều ứng dụng. Ngay cả trong quy hoạch đô thị, việc nhìn thấy các nhà quy hoạch đeo kính VR ngày càng phổ biến. Công nghệ này giúp các nhà quy hoạch hình dung những thay đổi của đô thị và thu hút người dân tham gia vào việc tạo ra và điều chỉnh tầm nhìn đô thị.
Công nghệ VR có tiềm năng biến quy hoạch đô thị thành một ngành học có tầm nhìn xa hơn và toàn diện hơn. Bằng cách hiển thị những thay đổi được đề xuất sẽ trông như thế nào, công nghệ có thể trực quan hóa các kế hoạch và thiết kế theo cách rất dễ tiếp cận, kêu gọi phản hồi từ các bên liên quan. Các nhà quy hoạch có thể tùy chỉnh và cá nhân hóa trải nghiệm VR với mục tiêu tạo ra các thành phố dễ tiếp cận hơn, toàn diện hơn, lấy người dùng làm trung tâm. Hiện tại, vẫn còn những trở ngại cần vượt qua, nhưng các thành phố đầu tiên đang bắt đầu triển khai thành công công cụ sáng tạo này.
Thực tế ảo hay VR có thể tạo ra các mô phỏng nhập vai và tương tác của cả môi trường thực và tưởng tượng. Để xem thực tế thay thế này, người dùng đeo một thiết bị che mắt và tai. Bộ điều khiển hoặc găng tay giúp họ tương tác với thế giới ảo. Kết quả là những trải nghiệm thực tế, hấp dẫn kích thích các giác quan và tạo không gian cho các ý tưởng sáng tạo.
Trong quy hoạch đô thị, VR hữu ích trong các tình huống khác nhau. Ví dụ, các nhà quy hoạch có thể sử dụng nó để hình dung và truyền đạt các khái niệm phức tạp, trừu tượng như mô hình và các tình huống trong tương lai. Công nghệ này giúp dữ liệu dễ tiếp cận và dễ hiểu hơn đối với chính các nhà quy hoạch, cũng như các bên liên quan khác và công chúng.
Đồng thời, VR có thể được sử dụng để kiểm tra và đánh giá các tùy chọn thiết kế khác nhau, từ lưu lượng giao thông và mức độ tiếng ồn đến mức tiêu thụ năng lượng hoặc hành vi xã hội. Điều này làm cho nó trở thành một công cụ quan trọng để ra quyết định và cải thiện thiết kế. Trong quá trình lập kế hoạch, có nhiều yếu tố và các nhóm liên quan khác nhau nên có thể sử dụng VR nhằm tạo điều kiện cho sự hợp tác, tham gia và đối thoại giữa các quan điểm và sở thích khác nhau.
Từ các chuyến tham quan ảo và trải nghiệm qua các khu vực hiện hữu và được quy hoạch như đường phố, công viên, tòa nhà và địa danh đến các kịch bản ảo, mô phỏng những thay đổi đô thị hoặc trải nghiệm giao thông, VR đang trở thành một công cụ quan trọng trong quy hoạch đô thị. Các studio đang bắt đầu tạo ra các nền tảng và không gian ảo để cùng sáng tạo các giải pháp đô thị.
Hình 1: Ngày càng nhiều studio quy hoạch và kiến trúc thử nghiệm sử dụng VR trong bản thiết kế của mình.
Hình dung các tuyến đường đạp xe tiềm năng
VR chắc chắn có rất nhiều tiềm năng. Một trong số đó là yếu tố cảm xúc: VR cho phép mọi người "sống" trong các tình huống khác nhau. Ví dụ, trong quy hoạch giao thông, việc nhìn thành phố từ một góc nhìn mới có thể thực sự mở mang tầm mắt. Cho dù đó là quan điểm của một người ngồi xe lăn hay một phụ nữ sử dụng phương tiện giao thông công cộng vào ban đêm, các nhà quy hoạch giao thông có thể tìm hiểu cách các nhóm khác nhau trải nghiệm thành phố và dịch vụ giao thông của thành phố. Loại quy hoạch đồng cảm này sẽ giúp lập kế hoạch giao thông toàn diện, hấp dẫn và an toàn dễ dàng hơn.
Các thành phố như Gothenburg đã và đang sử dụng VR trong quy trình lập quy hoạch bắt đầu bằng cách tạo ra bản sao kỹ thuật số của các khu vực đô thị, một mô hình thành phố 3D trong phần mềm để giúp hình dung diện mạo của các dự án mới. Một ví dụ từ kinh nghiệm của Gothenburg là hình dung một thị trấn mới cho 10.000 cư dân trong một khu vực rừng rậm. Nhiều người phản đối kế hoạch này, vì vậy các nhà phát triển dự án đã cung cấp cho họ trải nghiệm VR để thấy rằng vẫn sẽ có rất nhiều cây xanh trong thị trấn mới. Ngoài ra, họ được mời tham gia vào quy trình lập kế hoạch.
Một ví dụ khác là Chiến dịch đạp xe của London, đã hợp tác với một công ty tư vấn của Hà Lan để tạo ra hình ảnh trực quan ảo về diện mạo của dự án. Điều này cho phép người dân London và chính quyền thành phố so sánh các tuyến đường đạp xe hiện tại và tương lai.
Tất nhiên, VR không phải là “phương thuốc chữa bách bệnh” cho các vấn đề quy hoạch đô thị. Nó đi kèm với nhiều thách thức, bắt đầu từ tính khả dụng của dữ liệu. Để tạo ra bản sao kỹ thuật số hoặc môi trường VR, cần có nhiều tập dữ liệu khác nhau. Thông thường, các thành phố thiếu dữ liệu hợp lý, nhưng với sự gia tăng của các thành phố thông minh, dữ liệu lớn và khả năng tương tác của các hệ thống dữ liệu đang được cải thiện.
Cả phần cứng và phần mềm cho VR vẫn còn khá đắt đỏ, khiến việc sử dụng VR trở nên khó đối với nhiều studio quy mô nhỏ và đối với các thành phố và thị trấn khó khăn về tài chính. Để làm việc đúng cách với các công cụ thực tế ảo, điều quan trọng là các chuyên gia được đào tạo bài bản. Họ có kiến thức về cách triển khai kỹ thuật mô tả thực tế ảo về các thành phố và họ có những gợi ý về cách sử dụng kiến thức này cho quy hoạch đô thị có sự tham gia của người dân.
Ngoài ra, các vấn đề về đạo đức và xã hội có thể phát sinh với VR, chẳng hạn như việc sử dụng dữ liệu cá nhân có khả năng nhạy cảm. Những người chỉ trích cho rằng việc sử dụng VR để lập kế hoạch có thể ảnh hưởng đến nhận thức, cảm xúc và nhận thức của người dùng mà không có sự đồng ý của họ. Ngoài ra còn có một số rủi ro về thể chất và tâm lý, chẳng hạn như các bệnh thần kinh đến mỏi mắt, mệt mỏi, khó chịu, buồn nôn, căng thẳng và lo lắng.
Hình 2: VR cũng có 1 số thách thức đi kèm như khả năng chi trả, tính khả dụng của dữ liệu và một số bệnh lý.
Mặc dù có một số lo ngại, VR đang phát triển và mở rộng nhanh chóng, mang đến nhiều cơ hội cho các nhà quy hoạch đô thị. Bằng cách tích hợp VR với các công nghệ khác như thực tế tăng cường, trí tuệ nhân tạo và Internet vạn vật, có thể tạo ra các thực tế hỗn hợp với các góc nhìn mới về quy hoạch đô thị.
Cũng có tiềm năng mở rộng VR để tiếp cận nhiều người dùng và bên liên quan hơn thông qua điện thoại thông minh hoặc trình duyệt web, cũng như các dịch vụ đám mây. Điều này có nghĩa là quy hoạch đô thị có thể diễn ra theo cách dân chủ hơn với nhiều ý kiến phản hồi từ các bên liên quan. Sau đó, các nhà quy hoạch đô thị phải lắng nghe, tổng hợp và thực hiện tốt phản hồi này.
https://toposmagazine.com/vr-urban-planning/
ND: Mai Anh