Ngày 31/12/1976, cả nước vỡ òa trong niềm vui khi tiếng còi tàu đầu tiên vang lên xuyên suốt chiều dài đất nước, đánh dấu sự kiện tuyến đường sắt Thống nhất chính thức thông xe sau 30 năm gián đoạn (1936-1976).
Sự kiện lịch sử này không chỉ mở ra một kỷ nguyên mới cho giao thông vận tải mà còn trở thành biểu tượng của ý chí, trí tuệ và tinh thần "thần tốc" của ngành Giao thông vận tải Việt Nam.
Ngay từ tháng 5/1975, thực hiện quyết định của Trung ương Đảng và Chính phủ, Ban chỉ đạo Công trường khôi phục đường sắt Thống nhất do Bộ trưởng Giao thông vận tải Phan Trọng Tuệ làm Trưởng ban đã ra đời. Nhiệm vụ đặt ra là khôi phục 1.410km đường sắt từ Vinh đến thành phố Hồ Chí Minh, tương đương 82% chiều dài tuyến và hơn một nửa toàn mạng lưới đường sắt quốc gia.
Đội nữ anh hùng thuộc Đội công trình 609 (nay là Công ty CP Công trình 6) xuất hiện trên nhiều cung đường sắt. Họ vác tà vẹt, khiêng ray, gánh đá, san lấp đường (Ảnh tư liệu)
Khó khăn chất chồng: Tuyến đường bị bom mìn tàn phá, cầu cống gãy đổ, nền đường sụt lở, hàng trăm km biến thành ruộng nước; ga, thông tin tín hiệu và thiết bị chạy tàu gần như trắng tay. Nhưng với gần 10 vạn cán bộ, công nhân, chiến sĩ bộ đội và nhân dân các địa phương, khí thế ra quân sôi sục đã biến thử thách thành kỳ tích.
Chỉ trong 9 tháng mùa khô, đặc biệt 5 tháng cuối năm 1975, ngành Đường sắt đã khôi phục khẩn cấp để cho tàu chạy ở hai khu vực lớn: Thành phố Hồ Chí Minh - Phù Mỹ (Bình Định) và Đà Nẵng - Huế. Đến tháng 10/1975, công trường bước vào giai đoạn nước rút: 660km bị tàn phá ác liệt đã được khôi phục chỉ trong chưa đầy 14 tháng.
Những mốc son nối tiếp không thể nào quên như 30/10/1976: Thông xe Huế - Tiên An; 7/11/1976: Thông xe Quảng Ngãi - Đà Nẵng và Tiên An - Minh Cầm; 4/12/1976 lúc 10h55: Mối ray cuối cùng tại Km446+885 được nối liền, Nam - Bắc chính thức "gặp nhau".
Khối lượng công việc khổng lồ được hoàn thành trong thời gian kỷ lục: 20.000m cầu, 520 cống, 660km ray, 1.500m hầm, 115.000m² ga, 1.686km đường dây thông tin, hàng triệu mét khối đất đá, hàng vạn tấn vật tư… Đây là lần đầu tiên Việt Nam triển khai một công trường trải dài hơn 1.000km, vừa thiết kế vừa thi công, và hoàn tất trong thời gian ngắn chưa từng có.
Sự hồi sinh của tuyến đường sắt Thống nhất đã khơi thông mạch máu vận tải quốc gia, gắn kết Nam - Bắc, thúc đẩy giao thương và phát triển đất nước. Đó là minh chứng hùng hồn cho tinh thần dám nghĩ, dám làm, quyết thắng - truyền thống vẻ vang suốt 80 năm xây dựng và trưởng thành của ngành Giao thông vận tải Việt Nam.